ۈگۈن ئەلى ئۇيغۇرجان قىرىندىشىمىز يوللىغان «Emoji نى ئۇيغۇرچە نېمە دەپ ئاتايمىز» دىگەن يازمىسىنى كۆرۈپ ئازراق ئىزدىنىپ باقتىم. تۇنجى ئېموجى 1999-يىلى ياپون سەنئەتكارى شىگېتاكا كۇرىتا تەرىپىدىن ئىجاد قىلىنغان. كۇرىتا ياپونىيەنىڭ ئاساسلىق كۆچمە خەۋەرلىشىش شىركىتى دوكومونىڭ دەسلەپكى كۆچمە تور سۇپىسى «i-mode» ئۈچۈن تەرەققىيات گۇرۇپپىسىدا ئىشلىگەن. كۇرىتا جەلپ قىلارلىق كۆرۈنمە يۈزى لايىھىلەپ ، ئۇچۇرلارنى ئاددىي ، ئۇدۇللۇق ئۇسۇلدا يەتكۈزمەكچى بولغان: مەسىلەن ، «بۇلۇتلۇق» دەپ يېزىلماي ، ھاۋارايىدىن ئالدىن مەلۇمات بېرىدىغان سىنبەلگ ئىشلىتىلگەن. شۇنىڭ بىلەن كۇرىتا 12 دىن 12 پېكسىلغىچە بولغان بىر يۈرۈش رەسىملەرنى سىزىپ چىققان ، بۇ رەسىملەر i ھالىتى كۆرۈنمە يۈزىدىكى كۇنۇپكا تاختىسىغا ئوخشاش توردىن تاللىنالايدۇ ، ئاندىن كۆچمە ۋە بەتلەرگە ئۆزىنىڭ ئايرىم ھەرپلىرى سۈپىتىدە ئەۋەتىلىدۇ. كۇرىتانىڭ ئەسلىدىكى 176 ئېموجىسى - ھازىر نيۇ-يورك زامانىۋى سەنئەت مۇزېيىدا ساقلىنىۋاتىدۇ. دوكومو شىركىتىنىڭ مەقسىتى ئۇچۇرلارنى ئىپادىلەشنىڭ يېڭى ئۇسۇللىرىنى تېپىش ئىدى. ھاۋارايى (قۇياش ، بۇلۇت ، كۈنلۈك ، قار ئادەم) ، قاتناش (ماشىنا ، ترامۋاي ، ئايروپىلان ، پاراخوت) ، تېخنىكا (قۇرۇقلۇق ، تېلېفون ، تېلېۋىزور ) ۋە ئاينىڭ بارلىق باسقۇچلىرىنى كۆرسىتىدىغان پېرسوناژلار بار ئىدى. ئەمما بۇ پېرسوناژلار نوقۇل ئۇچۇر ئەمەس بولۇپ: ئېموجى تۇنجى قېتىم ئۇچۇرغا ھېسسىياتلىق مەزمۇن قوشۇشنىڭ ئۇسۇلى بىلەن تەمىنلىدى. «چۈشەندىم» قارىماققا سوغۇق ياكى پاسسىپ ئاڭلىنىشى مۇمكىن ، ئەمما يۈرەك ئېموجىسى ئىللىقلىق ۋە ھېسداشلىق تۇيغۇسى بىلەن تەمىنلىدى. بۇ يېڭى كۆرۈنۈشلۈك تىلنىڭ باشلىنىشى ئىدى.
رىقابەتچى كۆچمە شىركەتلەر دوكومو شىركىتىنىڭ ئىدىيىسىنى كۆچۈرگەنلىكتىن ،ئېموجى ناھايىتى تېزلا ياپونىيىدە ئالقىشقا ئېرىشتى. 2000-يىللارنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا كۆچمە كومپيۇتېرنىڭ داۋاملىقئومۇملىشىغا ئەگىشىپ ، ياپونىيەنىڭ سىرتىدىكى شىركەتلەر ئالما شىركىتىگە ئوخشاش ئېموجىنى باشقا سۇپىلارغا بىرلەشتۈرۈش پۇرسىتىنى ياراتتى. 2007-يىلى ، گۇگۇلدىكى بىر يۇمشاق دېتالنى خەلقئارالاشتۇرۇش گۇرۇپپىسى بۇ مودىغا رەھبەرلىك قىلىشنى قارار قىلىپ ، ئېموجىنى يۇنىكود پىرلەشمىسىنىڭ ئېتىراپ قىلىشىغا ئېرىشىشى ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسەتتى ، يۇنىكود بىرلەشمىسى پايدا ئالمايدىغان تەشكىلات بولۇپ، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا ئوخشاش كومپيۇتېردا خەلقئارالىق تېكىست ئۆلچىمىنى بەلگىلەيدۇ. يۇنىكود 2010-يىلى بۇ تەكلىپنى قوبۇل قىلغان بولۇپ ، بۇ ھەرىكەت ناھايىتى تېزلا ھەممە جايدا ئېموجىنى ئىشلەتەلەيدىغان قىلىپ ئۆلچەملەشتۈرگەن. يۇنىكودنىڭ ئۆلچەملەشتۈرىشى ئېموجىنى ئالاقە شەكلى سۈپىتىدە قانۇنلاشتۇرۇشنىڭ باشلىنىشى ئىدى. ھازىر ئېموجى رەسمىي ھالدا بىر تىلغا ئايلاندى دىسەك ئارتۇق بولمايدۇ.
ئېموجى ياپۇنچىدىكىن كەلگەن ئې [絵] مەنىسى رەسىملىك، موجى [文字]خاراكتېر دىگەن مەنىدە ئىكەن. ئۇنى ئېنگىلىزچە ئاھاڭ تەرجىمىسىنى ئۆز پىتى قوبۇل قىلغان بولۇپ، ئېنگىلىزتىلىدىكى ھېسىيات [emotion] سۆزى بىلەن مۇناسۋىتى يوق ئېكەن. ئېموجى رەسىم يىزىقچىلىقى [pictograph]غا ئائېت ئىكەن. شۇڭا بىزمۇ ئاھاڭ بويىچە قوبۇل قىلساقمۇ بولىدۇ. تۈركچە ۋە قازاقچە ھەتتا فىرانسۇز ۋە دويىچ ۋە ۋە پارىسچىمۇ ئاھاڭ تەرجىمىسى بىلەن قوبۇل قىپتۇ. ئۆزبىكچە كۈلگۈچ[كۈلگىچ] دەپ ئاپتۇ. لېكىن سۆزنىڭ تولۇق مەنىسىنى ئىپادىلىيەلمەپتۇ دەپ قارىدىم.ئۇيغۇرچە ھەم ئاھاڭ تەرجىمىسىگە يىقىن ھەم ئەسلى مەناسىنى ئىپادىلىيەلەيدىغان ئىماچى[ (رەسىم بىلەن) ئىما-ئىشارەت قىلغۇچى] دىسەك بولۇرمىكىن.بىرەر پىروگىرامما لاھىيەلىگەندىمۇ بۇ سۆزنى كۆرۈنمە يۈزىدە ئىشلىتىدۇ. سىلەرچە ئىماچى دىسەك قانداق؟